Paukhankhual Tonsing @Khual Tonsing & a Innkuante.
11th & 13th June 2021.
“Ngai in, damna leh hihdamna ka hontun ding a, k’on damsak ding: muanna leh bitna kiptak k’on musak ding”. – Jeremiah 33:6
Pulakna:
Amasa in simtute chibai. Hiai kon gelh khiat nasan ahih leh hiai damlouhna khovel lam et in haksatna lianpi himah leh Khalam hon hihhat tu leh, Pathian toh hon kinai saktu ahih man in manpha kasa a, hoihtak a thil omdan chiamteh hoihsakna ka nei mawk hi. Huai ban ah, ka U John (Suanlun John Tonsing, kei tung geih a, h/o Vungngaihdim) in hun bangtan hiam paisa a, ka damlouh sung a ka thiltuahte ka kup leh, “hoihtak in, na man chiang in hon gelhkhia in” a hon chih nawn ngal leh kei leng ka hong kisa hi.
Covid19 Symtoms leh ka thuak patdan uh:
Hiai natna a hong kilat khiat masakna pen nisim 4th May 2021, Sepnawnni hi a, Mawite (Chinglianmawi, ka Zi, d/o (L) H. Nengdouhau & Routhangpuii) toh ka ‘symptoms’ neih dan uh a ni-ni in kibang chetchet hi. Ginsang (Lun Ginsang Tonsing, ka tapa uh kum 4) ahih leh, Pathian’ venna ziak in, ka dot-dot chiang un leng, ka bang na chi khollou in khosik leh khuh neizek a Nebulizer khong ka hiipsak ua, hoih sim mai hi. May ni 4 a kipan Hospital ka lutni 13th May 2021 malam teng U Kim (Dr. Marina Vungbiakkim w/o Chinkhothang Tonsing, Ka U John Tung geih a) leh Mung (Dr. H. Ginthianmung h/o Vunghoihkim, Mawite U) te hon hilh dan in ka ki enkol tou ngiitnget uhi. Amau a a ki saipih ‘Doctor’-te a hun-hun in hon dotsak zel uhi. Banghiam ‘symptoms’ tuamzek a hong kilat chiang in ka dong pah sek ua, amau leng a theih dan bang un hon hilh zel uhi. Khatvei Delhi a U Biak (Christy Chingbiakkim, Nurse AIIMS d/o T. Chinsum & Chiinzaching; Ka Papite) in le hon call a, steaming hih leh khuh kideek a poimoh dan khong hon hilh hi.
Hospital ka lutni 13th May 2021 malam teng ka Phone a symptoms kana chiamteh dan hiai a nuai a bang ahi:-
4th May 2021, Sepnawnni: Mawite toh ka Gawl uh thak phephulh leh khuh tha suak uh hong kipan hi.
5th May 2021, Nilaini: Ka tha uh zawi, Chi naa ka nei uhi.
6th May 2021, Ningani: Ka tha uh bei tuak a, ka chi uh pum nat hi. Ginsang bel halh a, a natna a gentheihlouh ziak a diam, chi in lungsim nuam lou pi in ka om uhi. Internet a World Health Organzation-te’n Covid19 symtoms a gelhte uh toh kibang sa in, i vei taak lele ei chu kikheel hita! Midangte lawh sawn louh na ding in, chi in zinglam in kei ka va ki test hi. A result hong Positive (+ve) peetmah hi. Social Media Pearsonbell (Whatsaap Group) ah, “Ka innkuan ua Covid19 Positive ka hi uh. Hon na thumpih un” chih ka post hi. Doctor Home Quarantine in-charge-te’n Mawite kiang ah, “na innkuan ua na ki Test kei ua leh, na U Khual Community Quarantine Centre a dia pokhe di ka hi uh” a chih ziak un, Nitaklam in Ginsang leh Mawite ki test (RAgT) ua, anih un Positive uhi. Kou leng innlum a omkhawm thei ding chi in ka kipak peetmah uhi!
7th May 2021, Sintawpni: Tha neuchik om kik zek mah leh Chi bel a nat ngei a na hi. Thil gim ki za hoih nawn lou hi.
8th May 2021, Kiginni: Tha zawi a dan om deuh hi’n ka kithei uhi. Chi natna mun leng kiam zek in ka thei uhi. Ka nupa un thilgim bangmah ka za nawn kei uhi. Kei (Khual) pen ka Awm guh sung lak na velvul hi (Tua ka khonung ngaihtuah leh ka tuap naa ana kipan hi di’n ka gingta hi!). Ka Bil munkhat naa a, hon tum lutlut mai hi.
9the May 2021, Pathianni: Thil gim bangmah theilou. Chi naa leh tha zawi a dan om deuh.
10th May 2021 Seppatni: Paracetamol ka ne sek uh, ka nek kei leh Suun in ka khawsik ek hi. Khosik ka neih chiah ka bil hon tum lutlut zel hi. Chi na velvul bei deuh. Thazawi beisiang theilou hi. Hiai veel a kipan Mawite in hoihlam nawt deuh in ka thei uhi.
11th May 2021 Sepnawnni: Paracetamol Doctor-te’n dakkal 6 dan a nek di a chih uh, dakkal 6 ka ngak chia ana khawsik (fever) man zel! Dakkal 5 hal in ka ne mai hi. Thilgim zakna bei lai. Mawite bel a dan om zaw deuh in kithei hi.
12th May 2021 Nilaini: Zing thou tung phet tha teng bei mawk hi! Tha zawi peetmah. Lu bel a nat pangngai a nna belbul. Thilgim bangmah za lou. A nitaak in awm bing a naak haksa kasa hi. Naak hatsat ziak in ka ihmu thei kei a ka Zanhak phial hi. Oxygen level SPO2 hoih mah leh awm bing luat ziak in naak haksa ka sa hi.
Damdawi inn lut masakna:
Nisim 13th May 2021 ni in ka Awmnat dan hong tuam mah-mah hi’n ka thei a, a khen chiang in naak haksa ka sa hi. Oxygen Concentrator zang in, ka hithei deuh in ka kithei hi. Mung in Khutbuh bunlou in Damdawi hon kap hi. ‘Khutbuh bun in’, ka chih dek chiang in ka pau zou kei hi. Hon iitlua ahi chih bel ka thei, a ka kipahna zah-zah in ka hehtha a suak mah-mah hi. “Bang chi dan a, a Doctor penpen pilvang kei na e” ka lungsim in a chi hi. Mawite in leng a nung a nuam ana salou ahi ngei ding a, “Khutbuh na bun kei a”, a chih leh, “A Virus hat nawn ken teh” chi’n dawng hi.
Damdawi inn a lutmai hoih kasa ua, hon ompihtu ding a U Lian (T. Gouchinlian, ka Unau ua Upa pen, h/o Ninglun) ka zot uh leh aman le thumang tak in hon zui a, zaan khat kava giak uhi. Mung deihsakna ziak in ICCU ah kava lut uhi. Nurse te’n ka SPO2 hon et chiang un ‘94’, ‘97’ chih khong hi gige hi. Huai ziak in Oxygen leng hon pelou uhi. A lamdang kasak mah-mah khat bel inn a gim mah-mah, awmna a pau bangle haksa sa khop a om hi mah leng, Damdawiinn ka lut uh leh, ka halh mah-mah thethup zel a, hoihtak a le pauzou in ka om mawk hi! Kei lupna a giak in, U Lian tuanglai ah, phek tung ah giak hi. Ka kiang ah, a gim sim mah-mah midang 7 om uhi. Huaite lak a khat ‘Lhingboi’ kichi ka bed kiang a lum khosik toh thuah a, a lungsim leng buai sim phial hi. A SPO2 35% khong tungsuk a, Nurse/Doctor-te’n dakkal khat lam panla mah le uh lohsam uhi. Ka ngaihtuah chiang in hiaibang a, natna ten huai vei, kem dia hong kipe khia U Lian hon iitna thupi ka sa lua a, a Zi, U Lun (Ninglun U LIan’ Zi) in bangmah genlou a, phaltak a hawn sawl khong ka ngaihtuah chiang in, hon iitna uh thupi uh kasa peetmah hi.
Damdawi inn a kipan pawtna leh Buai kipatna:
Nisim 14th ni in a ngeina bang in Nurse-te’n Damdawi hon pezel ua ka SPO2 hon et chiang un 94% mah in omden hi. Suun hun in Nurse khat in, “nang na SPO2 level a hoih a, hiai lupna (Monitor toh kithuah) na poimoh kei a, Corridor ah kon suan di uh” hon chi hi. Kenleng, “huchi’a poimoh lou ka hih a leh inn ah ka pai dia, inn ah ka ki enkol mai di uh” ka chi hi. “Nou thuthu ahi” Nurse in hon chi hi. Ken leng Mung call in aman Discharge Lai a sung a semte toh kithuzak in hon saifel pih a, nitak lam dak 4:30pm veel ding khong in ka pawt khia uhi.
Gimsiatna:
Hoihtak a, kisil siang ka lunggulh tun-tun a, kisil siang in lupna tung ah, tawldam leng ka natna le dam mai di khong in ka ki gingta hi! Mawite in hon sil a, gintak banglou tak in ka kisil sung in ka naak buaita mai hi! Towel a kinul luam-luam in puansilh zok in, kintak in lupna tung ka kidenna a, naak haksa ka sa mah-mah mai hi. Mung’ Oxygen Concentrator, ka zat aleh neuchik nuam deuh a, hi mahleh hon ‘zoulou’ hi a theihna khat ka nei mawk hi. Mawite kiang ah, “U Muante (T. Lalmuanthang s/o Pa Thongkhanpau–ka papi & Ka minsatu & (L) Vialzing) phone in la’n YPA-te’n Oxygen nei ua thei ka hi, aman hon ngaihtuah sak thei di’n ka ging” ka chi a, U Muante in feltak leh kintak mai in, Oxygen hon ngaihtuah a, huai ka diik leh nuam ka sa tuam mah-mah mai hi. Himah leh, Cylinder neute ahih man in, Mung leng lung himoh sim in, “Oxygen (SPO2) 85% tan khong in maintain chen-chen leng i zaan khovak thei di uam maw?” hon chi hi. Ken’ huaitan ka thei a, a baan Mawite in ka dam nung a hon hilh ahi: “Mangbang tak a, aki om lai in, U Biak (Ginzabiak s/o H. Songzathang, Mawite’ Papi’ ta) in YPA Zenhang Lamka-te a leh YPA Hiangtam Lamka-te’ Oxygen Cylinder khat tuak hon tawi” chi in hon hilh hi. Huchi in hon enkoltute lungmuang tak in omthei uhi. U Mung (T. Gousuanmung s/o T. Chinsum & Chiinzaching; Innpite) leh Mung-te’n innsung a, a poimoh chiang a hong lut zel in, inn kong ah lemlou pi in hon zanhah pih uhi. Innkong lam a, kua om a bang chi ahia, chihbel ka thei pha kei hi.
A zing chiang nisim 15th May 2021 Kiginni in, gimlam manoh hi’n ka kithei hi. Mung in Damdawi inn a kipan Oxygen hon la thei a, huai ban ah, U Muante, U Mung chihte’n Tuibuong lam a kipan Oxygen bangzah hiam va lathei un ka thei hi. U Muante hong lut in, “Lungkham ken aw, na U Thang (Chinkhothang Tonsing, Unau lak ua a nihna, h/o Dr. Marina Vungbiakkim) le hong pai dek ahi. Na U Thang in a bei zah-zah bei heh, a poimoh leh Oxygen a full/15litre per minute in le ana pia ua!” a chi, hon chi a, ka lungmuang mah-mah hi.
Pastor K. Thangsuanmung, Local Pastor, E.B.C.C. Moria, Pearsonmun in nisim 15th May nitak a hon thumsak lai.
Nitaklam dal 4 veel ding in, Mawite kiang ah, “I pate omlai uhia?” ka chih leh, “omlai mah uh e” hon chi a, “i Nu toh Tukvelh ah hong daak uh la’n Thumna hon neihsak leh maw?” ka chi hi. U Kim le ana omlai a, a thum un Bedroom tukvelh ah hong dak ua, Oxygen kipia a thuum hithit a ka omlai hong mu uhi. Ka Pa thumthei zok lou in kap hi. Ka damsung a, akah ka muh patna ahih ziak in mak bang kasa a, ka theisiam kei hi! Damdawi inn ka pawt nung ni 3 ni hiam a, ana mangbang lua ahi di, chih ka ngaihtuah kia a, ka Pa kahna ziak di ka ngaihtuah khe thei phet hi. Huchi in, Thumna hoihtak in hon neih sak hi. Thumna a neih zoh in, ka Pa’n ka kiang ah, “lungkham ke’n hoihtak a kikem di hang a, hong dam di na hi. Na U Thang leh na U John-te leng hong pai sawm ahi uh, Lungmuang tak in ana om in” hon chi hi. Ka kipak mah-mah a lah, gam huaitan a buai pipi a hong pai di uh ka ngaihtuah chiang in ka ki suanglah mah-mah zel hi.
Computed Tomography or CT Scan: Nisim 15th May 2021 ni mah in, “U Kim te’n CT Scan lak hoihsa uh ahi”, chih Mawite in hon hilh a, U Khup (George Goukhankhup s/o T. Thongkhanpau & (L) Vialzing) in Gari heek in Oxygen bawm toh CT Scan kila di’n kava kuan ua, bangmah buaina omlou in kava kila thei uhi.
“Toupa ngaih, hon panpih in”:
Hiai ni 15th May 2021 kiginni, in ka gim peetmah hi. Nitaklam ni hong niam a Toupa Jesu ka ngai ngoih-ngoih mai hi. Hichi tuk a Pathian ngai thei ngei di’n leng ka kigingta ngeikei him-him hi! Ka Damsung a hichi tuk a, Pathian ka ngaih ngoih-ngoih lam le ka thei kha ngeikei hi! Ka awm bang hawm hial in ka thei a, Jesu kia ka lunggulh a, a gen didan tuan le ka theikei hi. Pathian ngai ngoih-ngoih in nitaklam hun kazang hi! Ken leng gim pipi in Mawite kiang ah, “ka Phone hon pia in” ka chi a, ka ‘Whatsaap Status’ leh ka ‘Facebook home page’ ah Laimal ngou leh a background san in “Toupa ngaih, hon panpih in!” chih ka gelh khia a, ka lung a nuam tuam mah-mah hi. Hospital pawtsan nung, zaan khat mi hon comment-te ka sim-sim leh, mi hon iitdan thupi ka sa lua a, ka khasiat tha bang suak zezen in ka mittui a luang hi.
Jesu toh kimuhna:
Hiai thil tun hun 15th May 2021, Kiginni Nitak khawmial nung ahi, chih Mawite in a khonung in hon hilh hi. A dak le ka thei nawn kei hi. Oxygen ki bulh den himah leng a ziak di ka thei zoutuan kei a, ka tuap ana hoihlouh ziak hipen mai di’n ka gingta a, ka sunglam a kipan naaksam dan in ka kithei a, ka naak buai gawp hi. Ken leng’ gim lo peetmah ka hihna ah, Pathian kiang ah, Thumna ka neita hi, “Toupa ka gim lo peetmah a, na kiang a Khawl tawldam ka ut, lem na hon sakpih leh, na kiang ah hon khawl tawldam sak mai in” ka chi hi. Thumna nei hi mah leng, a ginglou in ka lungsim in ka nei hi. Ka muuk le ka phun zou kei a, Amen le ka chi zou tuan kei hi! Huchi a ka thumna neih zoh a, ka mit ka hah leh ‘ka khe bul ah Jesu nui hieuhiau a, Puanngou silh a ding ka muta hi’. Bible in, “Honsam lechin, k’on dawng ding a, thil thupi leh thil kisel na theih ngeilouh ka hon ensak ding” –Jeremiah 33:3, ana chih dik na mai zen e maw? “Aw, a kiang a khawl tawldam ding a hong pii dek eita ve maw”, ka lungsim in ka chi a, ka kipaak peetmah hi. Zuih mai ka sawmta hi!
Huchi a zui mai ding a ka kisak lai in, Mawite annhuan-inn a nnasem lai kintak in hong tai thuthut a, ka nunglam ah kipan hon pom in, “U Khual hon ngai lo peetmah ka hi aw! Na zun, na ek siak di ing a, hon keem di ka hi aw! Na zun na ek siak le nuam sa lua ka hi aw. Hong pang teitei in aw. Dam di ihi”. Hon chi a, hon pom kawm in pang teitei ding in hon ngen ngut-ngut mai hi! Jesu lah a nuih ngei in ana nuui hieuhiau den mai hi. Huai hunlai in Ginsang in leng lamdang tak in, mit phelou in hon en kilkel a, second bangzah hiam mawng-mawng mit phelou in ka ki en tuah uhi! Huai kawm kawm in leng, ka naak buai gawp ahih man in, Jesu zuih tei-tei ka sawm lai hi. Hichi in ko’n ngaihtuah ta hi. “Sihna hichi himai maw? Hou na e”! ka chi hi. “Khovel paisan dek ka hih leh ka khiatlah ding banghiam beek omlou ding ahi diam?”, chi a ka ngaih tuah-tuah ching in leng, “Inn lah neilou, innmun lah neilou, Gou leh Gam bangmah lah neilou ing a, khovel ah ka khiatlah di bangmah, thilkhat lel leng neilou keive” ka chi hi. Ka Gou leh Gam Neihlouh bang in hon kipaak sak mah-mah mai hi.
Ka Tapa (Ginsang), ka sisan a kipan piang, ka en a, ka Zi hon pomlai ka en a, Jesu ka en a, Mawite leh Ginsang le ka khelah hetkei mawk hi! Huchi a Jesu kiang a pai a tawldam ta ding ka chih lai in, Mawite in, “pang teitei” dia hon nget ngutngut lai ziak in, Mawite hon ngetna “Aw” ka chita hi. Huchi in Jesu in nui hieuhiau kawm in hon paisan ta hi. Ken kana ngaihtuah dan ah, a kiang a tawldam ding a hongpii dia hong kuan, sihna leh hinna tung a thunei i Toupa Jesu ana thawn kik sak ka hih chiang in, ka taksa tung ah bangteng tung lele si lou himhim di kahi chih ka kithei chiang mai hi! Hiai hun a kipan hahpan in ka pang a, ka damlouh sung in, kingaihsiat hun khatvei le ka nei kha kei a, kia tham lou in, Toupa Jesu toh hun tampi ah ka kithuah den uhi (a thu leh Laa in hon houpih zel hi). Mawite in a khonung a hon gendan in, Annhuan inn a kipan a kintak a hong pai na ziak ahih leh, ama a thumging hit-hit lai hi na pi in, ka Thumging a zak nawnlouh ziak a lung himoh a hong delh ahih dan hon gen hi. Huaihun hi’n a khonung tan in leng ka ngaihtuah ching in, Toupa Jesu in Van Angelte a sawl di tam-tam a neih maizen di toh, amah mah-mah hong kuan biim-biim chih khong ka ngaihtuah chiang in thupi ka sa law peetmah a, ka kipahna lian peetmah hi. Kei bang a misual khelhna a dim Vangam tang di chih ka kingaihtuah chiang in thupi kasakna a bei theikei hi. A khonung tanpha a ka ngaihtuah chiang in leng, Pu Sialkhopau’ la phuah, “Aw Lamdang Lua” Pathian Ngaihla No. 409. ‘Chorus’: “Aw kei banglel tak in, Vanglian a ka tuah ding lamdang, Aw lamdang lua” hiai Laa in ka lungsim hon vut hi.
Sanggamte hon delhna: Nisim 16th May 2021 Pathianni, Nitak lam in U Thang ka kiang hongtung hi! Khovel a mite’n a natna ten pen uh veitu, a sanggam enkol dia Shillong a kipan hon delh vengveng chih ka ngaihtuah chiang in a hon iitna thupi kasa peetmah a, kipak lua hi na pi in ka khasiat tha lamlam a suak hi! Huai ban ah, khovel a, a damsung a, a zi ding a, aneih U Kim in hiai dia a, phal/hon piakkhiak mai thupi kasa lotel hi! Ka innkuante leh Lawm leh vual, Ka seppihte ban ah khawsung mite hon iitdan thupi ka sa peetmah ua, kipahthu gen senglouh baa bang in ka kikoih mai uhi. A diak in U Lian in ICCU a hong giahpih; U Thang & U Johnte’n hon delh vengveng uh, Nu leh Pa-te hon awlmoh dan, Pu Thang-te (Chinsuanthang Guite: Ka makpa pa uh kipiak zoh dan, ka Nuphal pa Mung leh ka Sanggam nihna leh thumna tanpha-te (Cousins) hon iitdan leh hong ki piak zohdante uh ka ngaihtuah-tuah chiang in hiai Bible chang ka lungsim ah hong lut nak a, hon khoih kha mah-mah hi: “Mihing in a Lawm (Sanggam) a dia a hinna a piak sang a itna thupizaw kuama’n a neikei hi.”
–Johan 15:13
U John le a hihtheih bangbang hih ding, apoimoh leh hon keem ding chi in, a omna Vishakhapatnam a kipan hong pai vengveng a, nisim 17th May 2021, Seppatni in ka kiang ah hong lut hi. “Bang na chi a bawi na hoih zel hia?” hon chi a, “a dan ka om deuh” chi’n ka dawng hi. U Thang lah hi U John lah hi, ka muh chiang in ka kha a muang a, ka kipak mah-mah a lah, ka kipahna zah-zah in ka ki suanglah hi. U John kiang ah, “gam hiaitan a hon delh vengveng chi’n ua, kisuanlah huailua ahi” ka chih toh kiton in ka mittui hong pawt hi. Ama’n “kisuanglah huai zenzen lou e, a poimoh bangbang a ki enkol ding hang a, hong dam di na hi” chi’n hon dawng hi. Amah leh sawtlua omlou in innkong lam ah hon pawtsan nawn hi.
Buaina/Gimsiatna: 17th May 2021, Seppatni, in leng gim mah-mah ka hi ding a, keibel ka khamuang mah-mah mai hi. Jesu/Pathian hoihna thupi kasak dante khawng ngaihtuah in ka om hi. Nitak a, hun ka theikei a, Mawite leh U Thang gendan in dak 11 veel ahi ding hi. Mawite in damdawi (Deriphylline) hon kap di’n kisa a, hon kap dek lai tan ka phawk a, a ban khua bangmah ka phawk nawnkei hi. Khua ka phawk tak in, U Thang in a mai a, kho-ul pumdim in leh kho-ul tak keuhdeuh in ka awm veilam hon na sawn nok-nok a, Mawite in ka awm taklam hon sawn nok-nok hi. U Thang in, “Bang na chi a Bawi, a nuam deuh hia Bawi, Na gim hia Bawi?” hon chi a, kenle a nuamlou bangmah theilou ka hih man in, “Bang ka chikei” chi in ka dawng hi. A khonung a hon hilh dan un, “Minute 3-4 khawng khua phawklou leh, ka Heart Beat leh ka SpO2 (taksa a Oxygen) level kiam suk hiai-hiai” chi’n hon hilh uhi.
Mawite ahih leh paulou in ka awm sawn den hi. Innkong lam ah, ka Nu ngaihtak leh chihmoh meel tak a, a thum ging ka za a, ka lupna tawlam ah, U Chingpi (w/o (L) Thongchinthang, ka Sanggam/Cousin) toh U Muante ding ka mu hi. Ka lupna kiang a U Kim ding ka muh in kipak mah leng, ka hehtha a suak mah-mah mai hi. U Thang hong kipiak khiat le hunlua, amah (U Kim) inn a Naupangte toh bittak (safe) a ana om uh hoih kasa hi. A lehlam ah lah, U Thang a dia, aman theihna neilou ahih chia, buaisiat hun a, a sap ngam pen a Zi mah hi ding ahi chih bel ka theisiam mah-mah zel hi. Kei kitheih dan a, “U Kim inn ah va pai in la’n va lum oh” chi in ka kithei hi. Himah leh Mawite in, “thilgen a na kineih chiang a le na gen kitheilou ahi” hon chi hi. Thil ka gen sawm chiah a thumal masa khong gen chiang thei in, a baan teng maatgai naak sek hi. Huai nitak, zinglam deuh le hita maithei, in U Muante hong lut a, “bang na chi a Khual a nuam deuh hia na Oxygen khong?” hong chi hi. “Hi ka naak hoihthei deuhta” kana chi a, “i pang teitei di ua, zou di ihi uh” ka chih beh a, huai khit in, “nou fel thei lua chin ua lah kisuanlah huailua a ka” ka chi hi. U Muante in, “Zen-zen eive, kisuanlah na di bangmah omlou, na poi mohmoh hon gen le chin, nang a dia kimansa a, inn kong khak bul a zanhak di ka hi uh” honchi a, ka sanggamte’ hon iitdan thupi kasak sa, thupi kasak beh sem-sem hi. Oxygen ka diik luut hoih deuh chiang in leh a kaal lak ah ka halh deuh hun in bel, chiang tak in ka pauthei a, huchi lou in bel ka gen ut leng gen khe theilou in ka omsek hi.
Zun & Ek thak leh SpO2 Level:
Ni thum 15th May, Kiginni a kipan 17th May 2021 Seppatni sung, zunthak leh dailen chih louh ka lupna tung ka nuse kei hi. Zun thak dek chia ‘Pulse Oximeter’ hoihtak a en in, SPO2 level 90% phasak masa. 90% a phak ngei-ngei leh awl a, lah kinawh simtak a kitholh in khekhuan taw a, bucket a zun va tha, zun i thak sung bang a, SPO2 Level 69% bang ana pha suk man zel! Kinawh thei tawp a, lupna tung a ki tholh kik in awl-awl a, naakdan i bawl hoih leh bel SpO2 85% bang hong tungtou zou in nuam tuam mah-mah hi. 16th May hiam in ka thei a, ka luplup na ka nung na peetmah a, Mawite kiang ah, “Innpi a ‘Mattress’ zatlouh a omleh i la suk mai diam? i mattress uh a kuaktuamna tamlua a, ka lupna ka nung na gai” ka chih leh A ni (Chingngaihlun, ka nau w/o Chinsuanthang Guite) leh a Gang kisa zok in Mattress va lei un ka thei hi. Ka kipak lo na a lah, ka kisuanglah peetmah hi.
Camphor leh Naak nopdan:
Oxygen kibulh den himah leng le, ki ngeinaseh haksa mah-mah a, a khenchiang in a oxygen pen bang mangngilh a, kei thahatna a naak ka sawm hun bang awm a, naak buai baihlam mah-mah hi. Mawite in, “Hiai Camphor khupmuanlal (s/o Pi Nemkung) in naak nopna leh Oxygen level tamna chi a deihsak tak a hong piak ahi” chi a, hon suk neen sak a, ‘Hanky’ in gaak a, hon nam sak hi. Thilgim dang bangmah ki za thei kei mah leh hiai Camphor gim ki za thei mawk hi! Kenleng ka naak bul ah koih in ka Oxygen kibulh den himah leh, naak ngeina dan in huih ka diik lut a, huai khit in ka hu ka khahkhe nawn hi. A Camphor in Oxygen level tamsak hi zaw lou in, i naak buai hun a, naakdan hon panpihtu in pang a, huai ziak in SPO2 level bang nuamtak in 90% tungtou thei hi! Phatuam kasa peetmah a, ka naak buai dek chiang in hiai Camphor ka zang den mai hi. Khupmuanlal tung ah leng ka kipak mah-mah hi.
Damdawiinn lut nawnna:
Nisim 17th May Seppatni nitak & 18th May, 2021 Sepnawnni, zinglam a ka naak buai sek ziak in ka ihmu theikei a, ka zanhak suak hi. Zinglam dak 4am veel a hi diam ah, ka naak hoihdeuh in ka thei a, ka Oxygen gui ka laak khiat leh, second 3 veel ding huih ka diiklut thei mawk a, ka awm sung nna sim mah leh, ka kipaak peetmah hi! Ka buaisiat nung 15th May 2021 a kipan, keimah a Oxygen ka ki diik lut theih patna ahi a, ka kipaak peetmah hi!, U Thang innsung hong lut a, “U Thang, den a ka oxygen gui lakhia a ka test leh second 3 khong huih diiklut thei ka hi” kipak tak a kana chih leh, aman “aw a hoih ve, hi lele lakhe nawn ken la’n hoihtak in naak sawm le chin” hon chi hi. Dam dek keita ve ka chi a ka kipaak peetmah hi. Tha hon guan tuan peetmah hi. Ni dang a Evangelist Pu Thianneihlal in a laa phuah “Diik ding huihsiang nong piak man in, lungdam lua ing Toupa” chih bang a khonung tan in leng ka lungsim ah hong lut-lut mai hi.
Lamka ah Oxygen vaang (Ka sanggamte’ ana patauh guuk na):
Damdawi inn a giahlut patni. Khua phok toh-phok louh toh ka thuh a, ka thouhai (Hallucination-nei) zel hi.
Nisim 18th May 2021: Sanggamte a diak a, Cousin-te’ felna ziak in niteng in Oxygen buk bangzah zah hiam Tuibuong ah va la thei zel uhi. Inn a ki etkol lai hi’n, a nung a Damdawi-inn omlai hileh Oxygen Cylinder a Regulator ki sekging lom-lomte tunitan in leng khat vei-vei ka bilkha a ging lai hi! Lamka ah hiai hunlai in niteng in 50 vaal bang Covid19 Positive (+ve) om gige a, Hospital hi’n, mimal inn a ki enkolte hi ta leh, Oxygen deih a tam mah-mah ziakin muh haksa sim chih thu om hi’n ka thei miilmial hi. Kei lah gim mah-mah lai ka hihman in, ana Patau gu sim ahi ding ua, U Khup in Vumlunmang Vualnam IAS, Health Secretary, Govt. of Manipur Phone a, aman leng Doctor siam mah-mah khat hon na phone sawn sak hi. Huai Doctor pa’n “SPO2 90% tan a Oxygen toh na ‘maintain’ theih ua leh, Imphal hong pailou in leng ki enkawl leu chin a hoih zaw maithei ding” hon chi, chi’n U Thang in hon hilh hi. U Thang in, “Oxygen hong vaang sim a, a deih tamlua kidaih zoulou, Damdawi inn i lut mai di uam?” hon chi a, ken leng, “Nou hoih na chih dan-dan uh” ka chi hi. U Thang kiang ah, “ka CT Scan result bang chi a?” chi a ka dot leh, “Na U Kim in Lung infection neu chik om a, patauh huaikei a chi, chi’n hon dawng hi”. Ken bel bangteng hi lele Jesu ka muh nung dam him-him di’n ka ki koih mai hi! Ka CT Scan result Damdawi-inn pawtsan nung a ni thumna 28th May 2021 in U Thang & U Kim-te’n hong pepan ua, Lungs Involement 32/40 or 75-85% ana hi!
Ambulance ka sam ua hong tungtak in Ambulance sung a, U Thang leh U Muante toh innkuan in ka tuang niitnet uhi. Ginsang in, “Mama Ambulance sung nuam e maw?” chi hi.Mawite in, “I khonung ngaihtuah leh khasiat huai a bang” chi hi. Pa Pau (Thongkhanpau, ka papi), U Mung, Lalboi Hangzo-te’n amau Gari chiat in Damdawi-inn tan Ambulance hon zui uhi. Huchi’n kua-kua hiamte deihsakna ziak in nitak lam deuh in Hospital kalut nawn ua, Room hoihtak ka tangkha uhi. Hiai Room ah 18th a kipan 21st May tan, Zaan 4 U Thang leh Mawite toh ka giak ua, a dang zaanthum 22nd a kipan 24th nitak tan Special ward a giak in 25th May 2021 ni in, ni 3 Oxygen tellou a omtheita chi in, Damdawi inn ka pawtsan thei uhi.
Ka ning kitel:
Ka nau leh U Thang in Room hon hahsiang ua, hon lemfel meng-meng ua lupna ah ka lum hi. Room thak ah kua-kua hiam hong tu ua bangtan hiam a houlim nung un, Nurse-te’n hawlkhia uhi. Pa Pau leng, “Hihtheih bangmah ka neikei, hilele ka hih di om hia? A poimoh-moh hon gen un” chi in hong om a, a upat taak tawh chi in, U Thang-te’n pai dia a sawl chiang un leng, sawl zou zok lou uhi. A kipiak zohna thupi mah-mah hi. Ka lup chiang in keen deidoi in ka thei a, ka lum lem thei hetkei mawk hi. Nurse-te’n hong round ua, “Oxygen na ki pe haat lua uh” hong chi uhi. Ka suk niam chiang un, ka SPO2 kiam zel a, sangdeuh a kipiak mah ngai zel hi. U Thang le inn ah kava khawl tawldam dia nitaklam in kong pai nawn di chi a, Mawite toh hunkhat kou tegeel kia ka omkha uhi. Ka ning kitel peetmah a, ka manglam bang in ka om bengbung hi. Oxygen gui lakkhiat a, innkong lam khong a paikhiat ka sawm a, Mawite patau tak a, ana om ahih dan a khonung in ka thei phet hi. Ka ning kitel peetmah in, Mawite bang ka hangkhum zial-zial hi. Ka genteng le ka thei nawn kei hi!
Ginsang toh Video Call a kihou lai uh. A khen chiang in hon houpi nuamlou a, a pua ut chiang in bel geen di hau thei mah-mah sam hi.
U Thang nitaklam in hong pai nawn hi. Nitak khua hong mial a, Nurse-te’n damdawi hong piak dek kuan un thil gingteng bengseng kasa a, ka ning kitel kipan nawn hi. Ka hehtha bang suak mai hi. Huai ban ah, Oxygen cylinder a, regulator kisek ging bong-bong toh ka ning kitel mah-mah hi. Nurse-te’n damdawi hon piak sung un ka naak thethu kha a, ka gimsim mah-mah hi.
Zaan sawt nung in ka thouhai a, ka lupna bang Police-te lupna ka hi sak a, ka room uh bang police station dan khong in ka mu hi. Ka thou a, U Thang in, “Bangchi e khual lum ve” hon chi a, “ki lum theilou pi keen lua”, ka chi hi. Lupna tung ah bangtan hiam tu in ka lum suk nawn hi. Zaan a khanglou guih nawn in, ka ning kitel peetmah a, ka Room/Cabin kongkhak tan beek paikhiat ka lunggulh ngoih-ngoih mai hi, Mawite ihmu lai ka phawng a, “ka paikhe ut, kongkhak tan beek hon pai khe sak in”, ka chih leh, ka dinmun thei ahi ngei ding a, “Ngailou” chi in hon dawng a, ka Oxygen gui delh khum “Lum oh” hon chi hi. Kei lah Oxygen bei a pai theilou ka hih chiang in, ka lum suk nawn ta mai hi.
Ginsang a Papi Mung-te kiah:
Naungek/Naupang toh Damdawi inn a om lemlou ding ahih man in, Ginsang ‘RAT’ a ki ‘test’ leh Negative hi. Lalboi Hangzo (Eden Huan) in inn akipan a damdawi inn tan a gari a hon zui suk a, Ginsang a Gari a potou kik in, inn ah, a Pi kiang ah nusia hi. Nitaklam in Mung in a inn ua om ding in pii suk a, Damdawi inn omsung teng ban ah may ni 30 tan amau inn ah ana om hi. A Nupi (H. Vunghoihkim, Mawite U w/o Dr. H. Ginthianmung) in Lianching toh hoihtak in ana don a, ‘ABC’ bang ana gelhsak zel hi. Hoihtak a, ana kem ding ua ka muan mah-mah ziak in lungmuang tak in ka om hi. A nupi’n “Kimawl den, Ne den uh” chi in, a limlakte uh Mawite Phone tungtawn bang in kana ensek ua, nuamtuam mah-mah hi. Khat veivei ‘Video Call’ in ka kihou sek uhi.
Mawite’ Thumna:
Nitak ka lup di kuan un, Lupna tung ah kei leh Mawite tu in, U Thang leng lupna kil sawn in kun a, Mawite in thumna hon nei hi. Hiai a kipan nitak ka lupdi teng un Mawite in ka vek ua ding in thumna neiden hi. Hon khamuan a, ka kipak mah-mah uhi. Huai ban ah nisim 25th May 2021 Sepnawnni a Damdawi-inn ka pawtsan deklai un leng, kuamah sawl hi tuanlou in Mawite, “Pathian kiang ah thumna kon nei ding” chi in amah-mah in Pathian kiang a kipahthu genna hon nei in, huchi in ka room uh ka pawtsan pan uhi. Fel leh Piching ka sa peetmah a, a thumna neihte’n khalam hon suk hat ban ah, hon sukipak tuan mah-mah hi.
Dr. Suanthang & Dr. Thanglawmlal leh Nurse-te phathuaina:
Nisim 19th May 2021, Nilaini, ni zinglam in ka thou pah a, halh sot deuh in ka kithei hi. Oxygen bel ka bulh den lai hi. Ka ning kitel le bei deuh in ka thei a, room ah ka ki ngeinaseh thei deuhta hi. Lupna le keen sim diaiduai, in thei mah leng ka hi-hi thei vanglak hi. Ka theihkhelh a hih kei leh hiaini mah in Dr. Thanglawmlal leh Suanthang in hong veh kual ua, Dr. Thanglawmlal in, “Nang na ‘lungs Collapse’ in chi’n, ‘Proning Exercise’ hoihtak in hih le chin phatuam mah-mah ahi” hon chi hi (Kou leng a hon hilhdan in ‘Proning Exercise’ Khupboh; Vei leh Tak delh a siiklup kawm a nung ki bet keuh-keuh, ka hih zel ua, ka phattuam pih mah-mah uhi). Hiai Doctor tegeel mi hoihdan leh mi a awlmoh dan ua kipan “Pathian nei uh eive” ka chi hi.
Puteek bengngong deuhte bang naak pi-pi in houpih ua, Dr. Thanglawmlal bang in, “Pu i lungsim mah-mah le poimoh ahi aw. Dam di kahi, chi’n kingaihtuah leh chin dam mai di na hi aw” khong chi ngutngut zel hi. Dr Suanthang toh damlou dangte leng aw neem tak in houpih ua, zaak nop mah-mah hi. Dr. Suanthang a mun a suun leh zaan a duty den ahi a, nikhat a, a tawmpen in thumvei bang hong paikual thithe a, damloute thawmhau man lou phial in hon koih hi. Doctor dangte a felkei uh ka chihna ahi kei a, Damdawi inn ka omsung teng a hun tamzaw tham amaute’ duty toh kituak kha hi.
Nurse-te bang leng fel thei peetmah ua, a hong pai chiang un Personal Protection Equipment (PPE) silh ua, gamtaang den ahih man un, a sunglam ah, a kho-ul hau deuhte bang pumkawt dimdem sek uhi. Hichituk a haksa sa himah leu, khatvei le kamsia leh Aw khauh in kei leh ka pindan sung ua omte lak a, a zat lam uh ka thei kha kei hi. Khatvei, damlou keem khat, damdawi inn polam ah va pawt khe kha a, Nurse-te’n kamsia zang hetlou lah khauhtak in, a thilhhih a lauh huaidan gen in taihilh uhi. A poimoh hun in bel khauh thei zel ua, thupi mah-mah uhi. Hun dangte ah, bel a sepdi uh a sep ban ua, “Bang na chi a?”, “Na naak a nuam deuhta hia?”, “Na hoih deuhta hia?”, “Na Khosik bang a chi ta a?”, “Na Zunkhum a hoihta hia?” chi in, a damloute a natna uh toh kisai dong khial ngeilou uhi.
Panpihtute: Doctor leh Nurse-te panpihtute bangleng fel peetmah uhi. A sun a zaan chih omlou a, a duty sungteng uh PPE silhden mai ua, kho-ul kai nieuniau kawm in a vangkim in Pindan sung hong lut ua, Oxygen hon enkhe zel uhi. Huai kia le hilou in tha a sepding omte, thasial hetlou in seem ua, a sun a zaan in Doctor, Nurse & Damloute a ding a kiman sa in sem uhi. Oxygen zan kimlai a le bei gige thei ahihna ah, kiging sa in omden uhi. Ambulence Driver-te bang leng nikhat a tampipi vei kivial leh in Damlou mi’n koih leng a khoih utlouh-teng uh pua in pang ua thupi uh kasa peetmah hi. Hon ten bawl hetlou in hon, khoih suk mai ua, thupi uh kasa hi. Security Guard dia ki pekhete bang, leng a thupina uh ginseng ding hilou hi. PPE silh kawm a nnasep a haksat dan Social Media leh News ah i mutam ta ua, himah leh a mun i va muh leh tuam mahmah a, Doctor, Nurse, Panpihtute dangte’ haksatna i theihsiampih uh poimoh kasa hi.
Churachandpur District Hospital a, Covid-19 Damlouh kepna toh kisai a, ‘Standard Operating Procedure’ (SOP) hoih kasa:
Lamka Damdawi-inn a, heutu liante’n, Covid-19 a Damloute’ keem ding (attendant) khat omphal uhi. Hiai paidan khovel mundang a kizanglou ahih hial kei lehle kizang tawm mah-mah di’n ka gingta a, thupi leng kasa hi. Damlou gim, leh a kep buaihuaite bang a kemtu ding nih tan phal uhi! Hiai a keemte’n poimohna saupi neikha uh hi’n ka mu hi. Damlou kemte Doctor leh Nurse-te bang a siamna nei hikei mah le uh, a damlou a dia aki naihpih pente, etsakna dia: a Nu, a Pa, a Zi, a Pasal, a ta, a Sanggam, chihte a hih ziak un Damlou a di’n khamuan huai tuan mah-mah hi. Huai ban ah, a hun-hun a Damdawi piak; Damlou taksa tung hahsiang na; Zunthak-Daileen; chihte ah, a kemtute phattuamna kilang mah-mah hi. Iittu tampite lak a, a iit diakte in a kep uh ahihna ah Damloute kuhkal tak a pang ding in hasuan leh khamuan ua, a damloute Sum in a leitheihlouh ‘Khamuanna’ pia hi. I maban uah leng, hiai i SOP zuih uh hi, sutzom touh zel hoih kasa a, Heutuliante (Doctors) tung ah leng kipahthu ka gen hi.
Thumpihnate ziak in hoihlam ka nawtzel:
Ka whatsaap Status. Mi Status a kipan ka muh sawn ahi. Lawmte’n ana kipak thei mah-mah ua, hon su thathou mah-mah hi.
Nisim May 19, Nitaak tung in, Mawite kiang ah ka Phone ka ngen a, ka et leh miss call in ana san zezu zezen hi. Huaiban ah, Whatsaap ka et leh, message tam peetmah ka mu a, ka muh tam pen ahi leh “Honna thumpih gige ka hi uh aw” chih ahi. Mite hon iitdan leh hon awlmoh dante uh ka muh in, ka kipak peetmah a, hon khamuan tuan mah-mah hi. Pau haksa kasa mah-mah lai a, ‘Phone’ a miteng houpih theilou; ‘Message’ leng thukkik seng zoulou ding ka hihman in “Phone in ka ki limla a, ka Whatsaap status ah, Oxygen mask toh ka limlak a ‘caption’, “Feeling a lot better” chi in ka post hi. U Thang in Laizomte whatsaap group (Innkuan Group) ah, “Hoih sot law mah-mah ta, tu dan a sutzop zel leh tukal sung in O2 panglou inle a omthei ta mai din ka gingta” (7:06pm) chih post a, kuapeuh ka kipak mah-mah uhi. Hiai nitaak in dakkal thum/li beek ihmu di’n ka ki gingta hi. Ka gimsiat nisim 14th May 2021 a kipan ka ihmu hoih pen hilai ding in ka gingta hi.
Nisim 7th May 2021 a, ka thilgim zak theihna a bei nung, ka theihkhelh ahih kei leh hiaini in a khatvei na ding in thilgim ka zathei ta hi! ‘Oxygen Pipe’ leh ‘Nasal prong’ (Plastic) gim bang namsia ka sa peetmah hi. Himah leh, hiai thugelh ka gelh huntan in leng, thilgim ka za naikei hi. Ka lei (tongue) bel dulh leh kikhok in om a, a tung ah, a ngou khiahkhuah om in thil ‘Taste’ bel ka thei thei naikei hi. Himahleh, a gim ka zaktheih in hon nuamsak tuam mah-mah hi.
Neek leh taak toh kisai:
Nisim 20th May 2021, Ningani: Khua a vak zek leh Tukvelh a khovak honglut pah ahih man in zing ka ihmu theikei a, ka thou pahpah hi. Ka chim luat chiah lupna tung ah ka tutou a, nisuak tukvelh ah hong lut zel hi. Ka khanloh in Mawite leh U Thang gim mah-mah ahi ding ua, ana ihmu hit-hit uh ka muh leh ka kipak peetmah hi. Zingkal a, U Kim in ann hong piak a Tuaiki, Manta, Samphok leh Dolngek huan khop, mawite in hon hawp sak a, a thak sim ziak in ka ne ngam kei hi. Himahleh, lim kasa peetmah a, huai kia ka lunggulh hi. Lim kasak dan ka gen leh U Thang in, “Nitak lam chiah hiai dan mah, Dolngek tellou in huan sak nawn ni” hon chi a, nitaklam ann nek di kal bang ka ngaklah mai hi! Nitaklam in U Kim in ann hongpia a, Mawite in Tiffin ah Tuaiki meh leh ann hon polh khawm sak a, lim kasa peetmah hi! 7th May lak a kipan thilgim leh a Taste lah kiza lou ann bangmah a limna di him-him omlou hi na pi in, nidang a neulai a, ka nu’n ka damlouh chia’, “Damdawi hoihpen leh tha omna Ann ahi”! a chih sek ka thei a, ki engbawl in ka damlouh hunsung in leng a limna di bangmah omkei mah leh a tam thei lam-lam ka nek zoh za h-zah ka ne teitei sek hi.
U Kim in buaipi-pi in, neek di hon pe sek a, A Ni leh a Gang-te leng hon kipan ua, U Kimte toh kikhelh bawl in, buh leh meh limtak-tak hon pesek ua amaute tung ah ka kipahna uh lian mah-mah hi. U Thang leh Mawite bang in, “Kithau gai leh kilawm” chi sek ua, thau le thau tuan deuh uh ahi di aw ka chi sim mai hi.
Nisim 21st May 2021, Sintawpni in ka naak dan nuam tuam mah-mah in ka thei a, ka Oxygen gui ka lakkhiak leh minute 10 beek ding khong Oxygen tellou in ka naak theita a, ka kipak peetmah hi. May ni 15 Kiginni a kipan a ni 7 sung, Oxygen tellou a hiaitan ka omtheih masakna ahih ziak in ka kipak tuan diak hi. U Thang leh Mawite le kipak peetmah uhi. U Thang in Laizomte ‘whatsaap group’ ah “Khual le hoih tou zel, tuzing kal ‘Minute’ 10 di khong ‘Oxygen’ pang lou a amah le mah kipai zouta” chih post hi (21st May 2021 Sintawpni 8:07am). Mi tampite thumna Pathian in hon dawn ziak ahi chih ka thei a, Pathian tung ah ka kipahna a lian mah-mah hi.
Jerusalem thu hong tung:
Hiaini sunnung lam deuh hi’n ka thei a, ka lungsim ah, Jerusalem chih hong lut naak mah-mah hi. UPF & KNO makaite’n Jerusalem lam mitsuan uh hen la’n Isreal Ambassador Delhi a bang va mu leu chih ka lungsim ah hong lut a, kenle lamdang kasa zezen hi. Isreal’s Ambassador to India kua ahia chih leng ka theikei hi. Huai khit in, i mi-i sa Isreal a teng tampi om uh hia, huaite’n UPF & KNO makaite sik leh taang in Isreal Primeminister (Benjamin Natanyahu) va mu leu chih hong lut nawn hi. Kenle Mawite’ Phone a Isreal Ambassador to India ka zon leh Dr. Ron Malka ana hi a, mithupi tak ahih lam ka mukhia hi. Isreal ah 1965 in piang hi. Bar Ilan University a kipan in 1990 kum in Economics leh Business Administration in graduate hi. MBA (Finance & Business Administration) 1994 in zou a. 2004 kum in PhD. Economics ah zoukhia hi. 1983 a kipan 2007 (kum 24) Sepaih pang a, full Colonel in khawl hi. 2018 kum a kipan India a Ambassador; Consulate General of the State of Isreal (Bangalore) & Consulate General of the State of Isreal (Mumbai) ding a mohpuakna piak in om hi.
2019-20 kum veel in UPF leh KNO-te’n ‘Territorial Council or TC’ India Solkal kiang a ngen in naktak a, kihouna a paizel lai in, mipi soudopna ding in, min tuam-tuam hon gingsak uhi. ‘Sinlung TC’ hon chih chiang un, Hmar-te kipak mah leu Kuki leh Zomi lamte’n pom theilou uhi. ‘Kukiland TC’ hon chih chiang un Zomi lamte tangtel sihtan bang uhi. ‘Zogam TC’ hon chih chiang un Kuki lamte tangtel sihtan mah bang nawn leu-leu uhi. Hiai hunlai tak in ka lungsim ah, “New Jerusalem Territorial Council” chih hong lut naak mah-mah mai a, “huai chi suk mai leu zaw Namteng in kituak tak a pom thei mai di uh hiven”, kachi chi mai hi. ‘Social media’ khong a, ka ‘post’ dek chiang in lah ka kizahpih a, “kuan le thulak tuan ke’n teh” ka lungsim in ka chi zel a, ka ‘post’ kei hi. Ka lungsim ah bel, a ging (New Jerusalem) dai thei lou hi. Ken bel nidang pek a kipan in leng, kei mimal ngaihdan hi’n ka koih mai a, Pathian lak a kipan di him-him in ka koih kei a, a thu hoih sa mah leng ka daihsan nawn maita hi.
Zunkhum sang mahleh Hoihlam nawt zel:
Hospital ka luttung ua kipan damdawi haat pipi zang a hon kap gige ahih ziak un ahi ding a, nitak ihmu lai bang ka kho-ul in hon buak in, ka khanglou guguih sek hi. Ka zunkhum ann nekzoh in 300 val bang hisek hi. Doctor-te’n, “Steroid a kikap ziak ahi, patauh huailou” hon chi uhi. Ka omna uh a room omdan le thei siamlou (disoriented) ka hihman in, ka omna kiimveel uh fan kolh veel ka om tuung a kipan ka lunggulh khat ahi. 21st May 2021, Sintawpni nitak dak 11 veel ding in, “paikolh (walking) ka ut”, ka chih leh, Mawite leh U Thang in leng hon muang deuhta ahi ding ua, Oxygen tellou in Room a kipan ka pawtkhia ua, Corridor ah ka pai ua, damdawi innkong a singkung galmuh in ka kik nawn uhi. Ka naak buai man lou in, Oxygen ka bulh nawn ngal hi. Huai khit in Tuap (Lungs) a huih luttamna dia kibawl ‘Respirometer’ ka hiip leh a tang (ball) nih a tungtan kaang zou hi. U Thang in ka pai lai leh Respirometer ka hiip lai video in honna la a ‘Zamgou tute Whatsaap group’ ah, 21st May 2021, Sintawpni in a nih in post hi (11:50 & 11: 51pm). Sanggamte’n hon kipahpih mah-mah uhi. Niteng a hoihlam nawt hiai-hiai in ka kithei hi.
A ni-ni a hoihlam nawt hiai-hiai a ki ka ki theih man un, ka kipak peetmah ua, Pathian kiang ah leh hon thumpihtute kipahthu ka gen zel –zel uhi. Thumna ziak kia a hiaitan tung kahi.
Nisim 22nd May 2021 Kiginni, zingkal baihtak in ka thou a, hoihtuan mah-mah in ka kithei hi. Oxygen bang lakhia in ka ki enkhe zel hi. Hun sawt kuamtak keimah a naak thei in ka om a, ka kipak peetmah hi. U Thang leh Mawite leng Damdawi-inn luttung lai veel a gim mah-mah ahih ziak un, naak hit-hit a, a ihmut uh ka muh in ka lungsim a nuam tuan mah-mah hi. Hiaini suun in Pathian laa Phone a ngai in nuam kasa mah-mah hi.
Jesu kiang a, ka tawldam sawmna Mawite ka hilh ngamkei:
A paisa nisim 15th May 2021 kiginni, nitak a Jesu kiang a, ka tawldam sawm na thu ka ngaihtuah khe sek hi. Mawite toh kitulpih ding a, Pathian leh Mihing mai a kiteeng a, ke’n Jesu kiang a, keimah thu a paisan ka sawmdante ka ngaihtuah khak chiang in, kisiamtan louhna (Guilty feeling) ka nei hi. Dawilok bang ka kisa a, zulhzau huai bang kasa hi! Mawite lak ah ka zum mah-mah mai a, tam veipi ka gen sawm chiang in le ka genkhe theikei hi. Hiaini in leng, Baptist Youth Fellowship E.B.C.C. Kanaan-te lasak “Jesu kiang ah ka bit ding” (“Isua hnenah ka him ang” – a phuaktu Pu Thanbuka) ‘Youtube’ a kipan ‘Phone’ in ka ngai a, ‘Volume full’ phial in room sung ah, ka khah khia hi. U Thang leng om a, Mawite ka enzel a, ka thiltuah ka gendek chiang in ka mittui luang zel a, kisiamtan louhna toh ka gen khe theikei hi. A khen chiang in, “ka utmawng a paisan sawm hilou a, ka naak buai ziak a pai mai di dinmun a om thou-thou chia a, Pathian ka sap mai ahi” peuh chi in kei leh kei ka kisiamtan na di ka zong zel hi.
Pathian a kipan thu muhna:
Nisim 22nd May 2021 Kiginni, suun-Nitaklam deuh in Lupna tung a, ka omlai in ka lutang ah, thu hong lut vut-vut hi. A thu ahih leh “Jesu kiang ah tawldamna om hi; Gim gentheihna omlou; Nat leh sat zong omlou; Tangtawn in ka tawldam ta ding” chih ahi. Pathian zak dah louh di’n, ka lu sung a hon vut den a, gimhuai khop in om mawk hi. K’en leng a tawp in, Mawite kiang ah, “Pen leh Laipuan hon pe dih” ka chih leh pen hon pia a, Laipuan di omlouh ziak in ‘Tissue Paper’ in ka thumuhte ka gelh kheta hi. A tuung a thu tamlou kia a hong ging himah leh, ka hon gelh khiat chiang in, a thu di hong pai behzel a, ken le, ka lungsim in, “Laa, ahi di aw?” ka chi hi. Huchi in ka gelhkhit tak in Laa di a bang a, A thunon leh Changthum dan in om hi. Chang thumna ka gelh lai in, Bible chang khat ka lungsim ah hong lut vuvut mai hi, “Nou semgim leh puakgik paw tengteng aw, ka kiang ah hongpai un, keiman khawlna k’on pe ding hi” –Matthai 11:28. Kenleng a thupi ding in “Jesu kiang ah tawldamna om hi” chih gelh in, a nuai ah, Matthai 11:28 ka gelh hi.
Special Ward a kisuanna:
Ka omna room ua, Oxygen Plant a kipan a hawmzakna lawng (pipe) a paisak pen uh keh (leak) a, huai khong bawlhoih (repair) ut in, kou Room a omkhom teng nisim 22nd May ni mah a hon suankhiat sawm uhi. U Thang in leng, “Huchia hon suankhe thou-thou di ahih ua leh ‘Special ward’ a om theih khak leh om ut huai” chi in bang chi hiam a, U Kim toh hong ki thuzak ua leh, ‘Special ward’ a omthei ding in hon sai khe thei uhi. U Thang leh Mawite in nitaklam deuh a, Nurse duty-te’n ka room di uh hong gen khit tak un, Ka room thak di uh va hahsiang sisip masa uhi. Huai khit in vante nawn tou (sawng khatna) uhi. Vanteng a nawn khit un, wheel chair in hawn tawl ua, Step tung a singpek kibawltawm mai-mai ah, hon tawl tou ua, haksa pi in hon tawlkai zou uhi. Huchi in Special ward ah ka om ua, kavek un, ka kipak mah-mah ua, tawldam huai tuan kasa mah-mah uhi. U Thang leng Chair tung ahih keh tuanglai a lum sek mai hi mah leh, Lupna awng khat ah lum theita hi.
Toupa’n ka Puakgik hon lakmang sak:
22nd May 2021 Kiginni nitak in Special ward ah, Mawite in thumna a neih zawh in nuamsa leh lungmuang tak in ka lum uhi. U Thang le lupna khat a lum a, kei leh Mawite lupna khat ah, ka lum uhi. Ka zunkhum sang ziak ahi ngei ding a, Nisim 23rd May 2021 Nipini zaan dak 3:00am lak in ka kho-ul in hon buak in ka thou guih hi, ihmu thei nawn zok lou in lupna tung ah ka tutou hi. Huchia ka tutlai in, Toupa ka mai a lim hon lak hi, Pearsonmun kho khung a ka lou mun uah, Haichi chiin leh Gankhoi (Ak leh Bawng) kana thuah uhi. Lohching tak in ka bawltou thei zel ua, Aktui leh Bawngnawi leh Bawngnawi a kipan thil kibawlkhete ‘Dahi’, ‘Ghee’ leh a dangte bang kana zuak uhi. Hiai sumte pansan in Migentheite leh Khotaang a pawl khenkhat bang ka panpih uhi. Hiaiteng ka muh leh ka ngaihtuahna a, honglut zoh in lupna tung ah, mit haksa in ka tu lai a lamdang leh thupi kasa peetmah mai hi!
Huaiteng sang a, lamdang leh thupi zaw kasak bel, hiai khovel a, ka puakgik nih: Damsung khosak ngaihtuahna leh Nam vaai, Pathian in kei a kipan hon lakmang sak ta a, Pathian min ka phat hi! Hia hun a kipan in lungsim leh taksa jaang hieuhiau in ka om a, nuam kasa peetmah hi. Nisim 15th May 2021 Kiginni, nitak a Pathian’ kiang a tawldamna ka nget, ken a lampi dang thei tuanlou a, ka leitung taksa taisan a, Jesu kiang kia a tawldamna om di ka sak lai in, Toupa’n sa leh sisan a hiai leitung a hing kawm a, ka puakgik teng hon lakmang sak a, hiai khovel hamsia lak a tawldam tak a hon hingsak, chih ka ngaihtuah chiang in thupi kasa peetmah a, Pathian lemgeel dan mihing pilna leh siamna a theihseng zawh vuallouh ahih dan ka thei suah sem-sem hi. Hiai hun in ka lungsim ah nidang a sappau a Bible chang kana theih khat hong lut hi: “For I know the plans I have for you”, declares the LORD, “plans to prosper you and not to harm you, plans to give you hope and a future” (NIV) -Jeremiah 29:11 (“Nou lam a ka lungsim putdan ka kithei hi, na hun nanung tawp ua lametna leh tunung honpe ding in thil hoihlou hilou in hoihna ngaihtuah ka hi”).
Penticost Day:
Penticost Day a limsang leh nuam sa tak a, laa ngaih lai uh ahi. A damlou pen bang lupna tang zou nawnlou.
Nisim 23rd May 2021 Nipini, zingkal baihtak in ka thou khia a, ka Oxygen gui lakhia in Mask bulh in Damdawi-inn ‘Corridor’ ah ka pai kual hi. ‘Balcony’ a kava dakkhiat leh huih in hon muut hiau-hiau a, ka diik leh nuam kasa peetmah hi. Himah leh sawt omlou in room ah ka kik nawn hi. Dak 8 am veel ding in Nurse duty hong lut a, ka ‘vital signs’-teng ‘Blood Pressure’, ‘SPO2 level’ chihte hong check hi. Nurse nu’n “Oxygen tellou a om, ana kisin in aw”, hon chi a, kenle “Awle” chi’n ka dawng a, ka kipak gu sim mah-mah hi. Ken leng Nurse nu pawt khit phet in, ka Oxygen gui ka lakhia a, Nisim 15th May 2021 Kiginni a kipan ni 9 sung Oxygen tellou a ka ompatna ding ahih ziak in, pilvang tak a, awl-awl a naak kawm a ka ki etkhiak leh ka hithei mawk a, ka kipaak peetmah hi!
Suun in U Thang tawh khotaang vai, Politics leh Saptuam thu chih khong naaktak in ka ki houlim ua, thil ka theihlouh tampi ka theihbeh hi. Nitaklam in U Thang in a Phone in Pathian laa hon khah a, ka ngai nuam mah-mah hi, ‘What a friend we have in Jesus’ (Joseph M. Scriven), ‘Count your Blessings’ (Johnson Oatman Jr.), ‘Thank You Lord for your blessings on me’ (The Easter Brothers: James, Russell and Lee) chih leh a dang tampi ka ngaikhia uhi. Ken kum tampi paisa a kipan ka laa deih gige, ‘Pass me not O’ gentle Saviour (Frances Jane Crosby @Fenny Crosby), ei pau ah, ‘Hon peelken hondampa nunneem’, Biakna Late No.71 ka teel a huai laa khawng ngai khia in limsang tak in ka om ua, nuam ka sa peetmah uhi.
“Ginsang le ngaihhuai gawp, Oxygen lou a lah ki omthei ta a, innlam paitak mai di hi” ka chih leh, Mawite in, “na haat ma Ginsang a papite kiah ana omlai leh a hoih diam maw? Huai ban ah, Doctor in paitheita hon chihma pai sawm mawk louh di ahi, den chiah lutthak ngai khong in omleh kibuai law di” hon chi a, Ginsang toh omkhawm tuanlou di ka chi a, ka pawt ut tha bang suak nawnlou zou hi. U Thang in le, “Doctor-te hon chih dandan a pai hoih ahi, na pawt thei ta di hon chi leule nikhat, ni nih khong etkhiat zawkmah di ahi” chi hi. Haat deuhta ka hih man in Mawite in hon sil siang a, nuam kasa mah-mah hi. Hiaini a kipan in ka kisil den ta hi. Nitaklam a, Lulun te’n ann hong piak dek un keileng kong daak khe di, ka mu ut ka chi hi. ‘Balcony’ ah kava daak khia a, Pu Thang leh Ronald leng a om ua, hon muh un amau leng a kipak ua, kenleng nuam kasa mah-mah hi.
Inn hahsiangna:
Inn niin peetmah ta di ahih chiang in, den chiah lut chiang a, buai ek sang in chi in Chingboi (w/o Liangousiam, Zellang Veng) leh Ka Nu-te (Rothangpuii) kiang a inn hah di ka gen ualeh amau leng kilawp tak in ana taitung pah ua, inn sung leh a pua hahtheih tawp in ana hah ua, siang sip-sip in ana koih uhi. Van koihna di a theihlouhte uh bang ‘Video Call’ in ka kihou ua, ka kihilh tawm zel uhi. Tuangtung teng-teng zut siang sipsip in, van feltak a lem in, niinte inn polam a niin halna a, hal in bangteng a feldiam nung in paisan uhi. Inn siangsa a lut di chih ngaihdan aki neih ziak in lungsim nuam mah-mah hi.
Innlam paithei ta di:
Damdawi-inn ka pawtsan dek ni zing a ka ki limlak ahi. Ka damlouh sung a, Ser giat (8Kgs) bang ana kiam kahihdan ka theikhia hi!
Nisim 24th May 2021 Seppatni, zinglam dak 3:00am lak in ka zunkhum sang ziak ahi ding a, ka kho-ul in hon buak a, ka thou hi (Hallucination-nei), ka omna le theilou in ka om hi, miteng teng ak dan in ka mu a, kenle kha nei a ak dan om ka kisa hi, Mawite kiang ah, “Bangziak a, kha i neih?” ka chi hi. Zingkal khua hong vaak in ‘Mask’ bulh in walking ka pai a, ‘corridor’ a pai in, Balcony ah huihsiang diik in nuam kasa mah-mah hi. Huai khit in Step a kumsuk in Damdawi inn kong a, ka pai sawm leh, kongkhak ana kikalh lai a, step a kiktou in room ka lutta hi. Nurse in ka ‘Vital Signs’ teng hong la a, pai nawn hi. Suun a Doctor in hong round a, “na paithei ta di” hon chi hi. Himahleh a buai ziak un Nurse te toh ana thuzak pah kha theilou ua, hong zekai gawp sim man hi. A zingchiang 25th May 2021 a pawt mai hoih kasa uhi. Hiai ni in leng, suun hun Laa ngaihna leh houlimna in ka zang ua nuam kasa mah-mah uhi. Nitak lam a, a Ni leh Gang-te’n in ann hongpiak un leng kava dak khia hi. Doctor-te’n Damdawi a tui a kikap thoh teng-teng a, tang in hon kheksak ua, inn a ni 10 “Home Isolation” a 4th June tan om ding in nisim 24th May 2021 in hon khahkhia uhi. Himah leh 24th May nitak Hospital ah ka giak lai uhi.
Damdawiinn pawtsan na:
Nisim 25th May 2021, Sepnawnni zingkal inn paidi chi in, ka kilawp peetmah a, ka thou pah hi. Khovak in Tukvelh bul ah Chair ah ka tu a, Phone ah ka kilim laak leh ka gawng dan bang ka theikhe phet hi. Ser 8 bang ka kiam zou hial hi! Ken leng Pathian kiang a kipahthu genna in Bible chang, “TOUPA ka Pathian aw, k’on sam a, nang n’on hihdamta hi” –Sam 30:2 pansan in, ka ‘Facebook wall’ ka limlak toh ka ‘post’ a, hon na thumpih teng-teng tung ah kipahthu ka gen hi.
Zing dak 8:30am veel in U Thang ‘RAgT’ aki test zoh in Negetive (-ve) hi. A vante awl-awl a nawn suk in Mung leh U Lian in hong pii ua, zing dak 9:00am veel ding in, inn ka tung uhi. Inn ka tun un, Nu leh Pate ana om ua lupna tung a tawldam in, nuam kasa mah-mah hi.
Lalpa mi Thuoidan (Toupa hon pii dan) laa:
Hiai nitak lam mah in “Toupa hon pii dan” (“Lalpa mi thuoidan”) Laa, Pu Rev. H.P. Runremthang in a phuah ka ngai a, nidang a tamvei pi kana ngaihsa himah leh thupi kasa sem-sem hi. Nidang a ka seppih Lalthalur Infimate @Lura kiang ah, “Runremthang tangthu leh ama hinkhua toh kisai non khak thei diam. Ka thei ut a, a la phuah khat “Lalpa mi Thuoidan” ka innkuan un ka ngaisang lua ua”? Chi in ‘whatsaap’ ah ka khak hi. “Aman a No. na deih hia? ‘Direct’ a call thei mai ka hi. Kana gen di” chi in a Phone Number hon khak hi. Ken leng Call zok kei hi.
Pathian in Thu leh Laa in hon pawl:
Damdawi inn a ka omlai mah bang in, ka pawtkhiat ni a kipan in Pathian laa ka ngaina mah-mah a, ka lungsim ah laa hong lut zung-zung hi. Huai ban ah, Pathian kha in hon veh hi’n ka thei a, Bible chang tampi ka muh loh a, nuam sa peetmah in suun nitum-tum in Laa ngai leh Bible sim in hun ka zang thei a, ka kipak peetmah hi. Pathian toh hiaibang a, ka kinaih ka hinkhua a, a khatvei na hi in ka thei hi!
Pathian hon thupiak gelhkhiatna:
Damdawi inn, ka pawtsan nung nisim 26th May 2021 Nilaini in, nisim “22nd May a Pathian in thu a honpiak pen k’on gelhkhe di” ka chi a, tutna tung a tu kawm in ‘Phone’ in ka gelh khia hi. Hoihtak a kigelh ana hihlouh ziak mah in neu khah bawldik ding om a, huchi’n hoihtak in kon gelh khe ta hi. Lamdang kasak mah-mah ahih leh a chang thum teng vual li ngen hi a, a ‘syllable’ (aw mal gin zah vei) ana kikim gegeih a, a vek in ‘syllable’ 9 ngen pha hi. A thu hiai a nuai a bang ahi:-
TAWLDAMNA JESU
Matthai 11:28
22nd May 2021
Jesu kiang ah tawldamna om hi
Gim gentheihna omlou
Nat leh sat zong omlou
Tangtawn in ka tawldam ta ding
Nuai simlei haksatna-te’n hon bawm
Gamdai-Gamkeu ah huibang ka mau
Belh ding neilou; ka mangbat lai in
“Keiman’ khawlna kon pe ding” hon chi.
Chimoh mangbang in na om kha hiam?
Lamet bei kisa in na om hiam?
Damsung khosak puakgik na nei hiam?
Jesu in tawldamna hon chiam hi.
Ka simlei hinkhua ka zoh chiang in
Annbang ka iit-te tuangnung siah in
Kha zak in Jordan lui ka kai dia
Ka iit Jesu kia’h tawldam ta ning.
Hiai ka gelh khit in, ka lungsim ah ‘Saptuam chi tuam-tuamte’ (Types of Churches) chihdan hong lut mah-mah a, nidang a kana zakkhak ngei, Saptuam chi thum, mimal gingtu hinkhua a dia le kibulh theih om hi’n ka thei hi. Internet a, ka zon leh ka mupah a, ka gintak dan mah ana hi hi! Hiaite Saptuam tuam-tuamte ahih leh:
A tung a Pathian lak a kipan ka thu muh (Laa?) ka et chiang in Changkhat na, Sualdouna (Church Militant) ana hi. Chang nihna Gimthuakna (Church Penitent) ahi a, a chang thumna Vangam ngaihna (Triumphat Church) ahi hi. Pathian in hiai hon thupiak a kilepdan a kipan mai in leng hon sinsak nop om ahi diam, ka chi hial hi.
A mi siangthou Thumtu te kiang a Kipahthu genna:
Damdawi inn ka patsan ni uh Nisim 25th May 2021 Sepnawnni, a kipan suun nitumtum in Pathian Laa ngaihna leh mi hon thumpih tampite lak a, ken ka theihphak leh a Phone number uh ka neih khakte tamlou-lou in ka ban call a, kipahthu ka gen a, “N’on thumpihna tungtawn ua, Jesu ziak kia a Thoukik ka hi” ka chi zel hi. Mawite in leng, ka phone a kipan ‘Message’ tampi hon na dawnsak hi. Thumtu leh ngainatu, ka kigintaak khel un, ka ngah peetmah ua, mite hoihna leh hon iitdante uh lamdang kasa zezen uhi. Pathian a kipan iitna luangleet ahi ki chi zel ua, ka kipaak petmah uhi.
Pu Rev H.P. Runremthang toh kihouna:
Nisim 26th May Nilaini nitak lam in Pu Rev. H.P. Runremthang ka call hi. Na laa ‘Lalpa mi Thuoidan’ ka innkuan un ka ngaisang peetmah ua, programme ka neihteng un Special number in mi kasa sak zel uh chih bang; thu tuam-tuam Covid19 innkuan a ka veidan uh leh Pathian hon polh dan khong ka gen ua, aman leng nuamsa mah-mah hi. Tup kholh louh pi in, Pathian’ hon thupiak khat Laa ahih theihna di’n a kaih non bawlsak thei diam ka chih leh aman leng, “Pathian kiang ah i laan dia, i thum phot dia” hon chi hi. “Bangteng hileh, a laagelh hon khak phot him-him in”, hon chi hi. Ken leng ‘whatsaap’ ah a laagelh ka khak hi. Huai nung in leng khatvei ka kihou ka ua, ka thiltuah tuam-tuamte ka hilh a, nuamsa tak in hun kazang uhi.
Kipahthu genna leh Pathian a kipan a thu muhna 27th May 2021:
Nisim 27th May 2021 Ningani zingkal dak 7:30am leh dak 8:00am kikal lak in ka damlouh lai a hon thumsaktute Pu Pastor Suanmung Guite, Local Pastor EBCC Pearsonmun ka houpi (Phone Call) a, hon thumpihna kipahthu ka gen hi. Ama’n leng Damlam manoh ka hihdan a theih in kipak peetmah hi. Huai khit in Pu Pastor K. Thangsuanmung, Local Pastor, EBCC Moria Pearsonmun ka houpih a, kipahthu ka gen nawn hi. Amah leng Damdawi inn a kipan pawtkhe theita chih a theih in kipak peetmah hi. Ka damlouh lai 15th May hi ding in ka gingta a, Phone tungtawn a thumna hon neihsak Pu Evangelist Kaiginlian ka houpih. nawn hi. Aman Phone tungtawn mah in hon Thumsak hi. Hon thumsak zawh in Bible chang khat Jeremiah 33:6 ka sim ding in hon pia hi. Ka sim leh a thu thupi kasa peetmah a, ka lung hon khoih peetmah hi. “Ngai in, damna leh hihdamna ka hontun ding a, k’on damsak ding: muanna leh bitna kiptak k’on musak ding”. – Jeremiah 33:6. “Jesu ka muh mai leng thupi sa lo peetmah hi’ng a, huai lou Pathian in hon muhsak nop bang omlai ahi di aw?”, ka chi hi. Ke’n leng Pathian in thu hon pe nawn dek hi peuhmah di eive, ka chi a, athupi ding in ka lungsim a hong lut leh hon vut “Ka Damna Jesu” - Jeremiah 33:6 leh ani ‘27th May 2021’ chihteng ka gelh lelauh a, thubel bangmah ka gelh kei hi. Pathian in hon piak leh gelh ding, kei pilna-siamna leh theihna a bangmah gelhlouh ding ka chi hi. Jesu ziak kia a dam kahi chih ka kithei chiang sem-sem a, ka kipak peetmah hi. Ka suangtuahna dan mai-mai in, “ka dam khiak Pathian kiang a, ka kipahna thu khawng hon pedek ahi di aw” ka chi lungsim hi.
Mawite kiang a, Jesu ka muh thu genna:
Jesu kiang a, khawl tawldam ka sawm thu, sawmvei vaal Mawite kiang a ka gen sawmna ahi ta, a Nisim 28th May nitak in ka genkhe khong hi! Mawite ka sam a, “Thil khat kon gen dia heh hetken’ aw?” ka chih leh “Aw” chin hon dawng a, “Na hehlouh taktak di aw” ka chih leh “Aw, ka heh kei di” hon chi nawn hi. Kenleng, thil omdan ka hilh leh, ama’n “ka heh kei; na gimlua a, tawldam na ut a, ahi” hon chi a, ka lungsim a nuam tuan mah-mah mai hi. Hong pauzom zel a, “hilele ke’n Pathian ana hehsan kha kahi” hon chi hi. Ken leng, “bang chi dan in eita?” ka chih leh, “Pathian kiang a, ka U Khual hichi tuk a mihoih a, bangziak a, hiai bang a gim na thuaksak ahia, chi a dotna bawl ka hi” hon chi a, “kenleng zen-zen; zen-zen! Hiai natna ziak a, Pathian lak ah vuina di khat leng ka theikei. Pathian leh mihingte hon iitna tampi i dong ua, kipahna genseng louh Pathian leh mite lak a baa in ka kithei zaw. Na mimal in Pathian kiang ah ngaihdam ngen in” ka chi a, Mawite a mittui pawt a, ka kipom uhi. Pathian thu houlim in zaan dak 11:30pm in ka lum pan uhi.
Pathian lak a kipan a thu muhna 29th May 2021:
Nisim 29th May 2021 Kiginni, suun dak 2 leh 3pm kikal in Mawite in hon sil hi. Ka dailen chiang a ka taw a sii pawt (Fissure-Fistula) in huaiban ah, tha ka sen zek chiang in ka naak hong kin sek hi. Huchi in plastic chair tung a tu in naak leh thum ging hit-hit in ka om a, tuilum in hon buak hi. “Ding awh” a chih chiah ka ding a, “tu awh” a chih chiah ka tu hi. Ka pum hon sil tan ka thei hi. Thakhat a Vantung hong kihong phok in, meipi kheel ah, Vaan khopi Sana ‘rong’ (‘Golden Colour’) a vaak phimphem leh etlawmtak mai ka muta hi! Jesu van kihong sung ah, Puanngou silh a nui hieuhiau a ding ka mu hi. Kei leng kipaktak in Puanngou silh in ka leeng tou a, Jesu in hon na aang vaan a, a aang sung a om in, ka kipom uhi! Nuam kasa peetmah hi. Jesu liang veilam, kei a dia ka taklam, ka et phei leh Step 10 veel (a khonung a ka mitkha a kipan ka ngaihtuah a, step omzah ka sim) a saang ah Angel-te kivual dim ua, a step ahih leh saupi peetmah ahi. Angel-te a zaa a sim ding, kha nei leh a nei lou pawl toh, puanngou ngen silh in Pathian phat in lim sang mah-mah uhi. A Tumging (Music) vante uh ahih leh a mut-thoh ngen, Totorot (Trumpet) chihdante ahi tangpi hi a, Sana (Gold) rong ngen ahi.
Mawite kiang ah, “ka lu le sil ve” ka chi a, aman, “ka sil khin vawi” hon chi a, kenbel ka lut keulai leh hon sil nailou dan in ka thei hi. “Na sil a maw?” ka chih leh “Shampoo nih tak zang in ka sil vawi” hon chi a, “eh!” ka chi hi. Ka lu a sil sung a thiltung hi peuhmah ding in ka gingta hi. Pathian thu ka lu sung ah hong ging vung-vung mai a, Mawite kiang ah, “Pathian in Laa chang khat hon pia” ka chih leh amah leng kipak tak in nui heuhau hi. Hiaithu van gam ngaihna ahih ziak in, ka thu muh masak kilep dan toh et in “a Chang thumna ding eive” ka chi a, chang thumna ka hisak hi.
A ma a, ka na suangtuah dan a, Damna kipahthu genna lam thu Pathian in honpe dek ahi di ka chih lai in, ka gintak louhlam daih, Pathian in hon musak ahih man in, Thumna ka nei a, “TOUPA kana ki lametna kheel pek ah, na thupina non musak a, ka kipak peetmah hi. Hehpihtak in, ka Pilna, Siamna leh theihna zang a na thu gelhkhe hetlou ding in hon panpih in” chi in ka thum hi.
Pathian lak a kipan meng muhna (New Jerusalem Territorial Council-NJTC Vision) 29th May 2021:
Nisim 29th May 2021 Kiginni, zinglam dak 3:00am veel in daileng di’n ka thou a, ka lup kik in, UPF leh KNO-te Territorial council demand min ding “New Jerusalem Territorial Council” chih leh thu dang bang zah hiam nidang a ka lungsim a hong lutsate gelh khe dia hon sawl om hileh kilawm in ka thei hi. Ken leng ka ngaihsak ut kei a, ihmut kik tei-tei ka sawm hi. Himah leh, ka lusung a, hon sawl om hi leh kilawm in ka thei a, ka nial tei-tei a ka gim peetmah a, kho-ul in ka kawt hi. Huchi in ka ihmu zek a, zing dak 4:30-dak5:00 kikal in ka thou khia a, hiai a nuai a thu Phone in ka gelh khia a, zogam.com / facebook & zogamonline /facebook ah ka post hi. (https://www.facebook.com) & (https://www.facebook.com) ah ka post hi. A thu hiai a nuai a bang ahi:-
New Jerusalem Territorial Council (NJTC) and Jerusalem Diplomacy!:
It's been a year that God had given me this message and yet I try to ignore it. However, the same message keeps loud and clear in my head today as it was a year ago!
"Lord, who am I to deliver this message? I'm just your simple disciple, people would not listened to me" this was my excuse! Yet with humble heart may I write down God's given words as follows:-
"The name of the land that I will give you through the ongoing UPF & KNO negotiation with Indian government is 'NEW JERUSALEM' saith almighty Yahweh to me! Tis' loud and clear!" "Now, which tribe will dare to oppose this name?" said the almighty God!
Jerusalem Diplomacy: God had given me this message and I herby declare the Lord's words with a humble heart:- “To the leaders of UPF and KNO God implore you to meet Isreal's Ambassador to India Ron Malka at the earliest possible time frame Address: 3. Dr. APJ Abdul Kalam Road, New Delhi, Delhi 110011. Phone No. 011 3041 4500”. "Meet also Isreal Prime Minister Benjamin Netanyahu through people of your own blood residing in Israel" said almighty God! “And also take up our Issue at Unrepresented Nations and Peoples Organization (UNPO)”! Do these and almighty Yahweh will do the rest!
I'm just a humble messenger! Having denied this message for about a year becomes my burden which I've just shed!
I've learnt that brother Kethos Zomi of UPF is suffering from Covid-19! I'll be praying for his speedy recovery!
Ginsang inn hong paina:
Nisim 30th May 2021 nitak dak 8:00pm veel in a Papi Mung-te’n hon ‘message’ ua, “Ginsang inn ngai gawp a gen-gen ahi” chih hon khak uhi. Kouleng Home Isolation beini 4th June tan omdi ka chih uh himah leh, ngailua in, “Hong kha mai ve ua” ka chih uh leh hong kha ua nuam kasa peetmah uhi. Amah bang in gen di haulua in minute 15 khong, khawllou in pau hi. A Nu’n Juice a piak leh Juice tep in hong daithei pan hi. Huai nitak chu ka halh zot zou uh a bang a, nuam kasa mah-mah uhi.
Pathian lak a kipan a thu muhna 30th May 2021:
Nisim 30th May 2021 Nipini, Nitaklam dak 3 veel a ka om awl lai in ka lutang ah, “Nopna” chih thumal honglut hi. Ken leng “bang ahi di aw?” ka chi hi. Huai khit phet in “Tomkal nopna” chih in hon vut nawn vuvut hi. Huai khit in, “Pathian in thu hon pe nawn dek hidi eive maw?” ka chi a, lah, a chiang mah-mah kei leh gelhkhiat ka sawm kei a, ka nial hi. A thu kibang mah hong lut zel a, thumna ka nei a, “Toupa hiai thu nang akipan ahih kei leh, la mang in! Nang a kipan ahih leh na minthupi na di’n ka gelhkhe di” ka chi hi. A thu kibang honglut zel in ka gelhkhe ta hi. Pathian in a chang (verse) hon piak chiang a, a aw ginzah (syllable) kibang a hon pia ahih na in, hiai pen a hon piaksa chang thumna toh et in a syllable kibanglou lua ahih man in “a Thunon (Chorus) di hidi eive maw?” ka chi a, a thunon ka hisak hi.
Pathian lak a kipan a thu muhna 31st May 2021:
Nisim 31st May 2021, Seppatni nitak dak 9pm veel in, Annhuan inn a Chair tung a ka tut lai in, “Hiai leitung gimthuakna gam; nat leh satna gam, damna taktak kimu lou” chih thu hong lut hi. Ka ngaihsak ut kei a, lum dia kisa in ha nawt zou phet, Gawl ka khuah lai in ka lu sung ah, a thu kibang mah hong ging vuvut nawn zel hi. Ken leng gawl khuah laklawh lai khawl in, thumna ka nei mai hi, “Toupa hiai thu nang a kipan ahih kei leh, la mang mai in, nang a kipan ahih leh a thumvei na ding in, a thukibang mah hon pia in la’n na min thupi na di’n ka gelh khe ding” ka chi hi. Hu chi in gawlkhuah sunzom in ka zou hi. Innkong lam manoh in ka pai a, zun ka thak lai in a thu kibang mah in hon vut nawn a, ken leng ka gelhkhe nawn hi. Gimthuakna toh kisai ahih man in ken leng “a Chang nihna di eive” ka chi a, chang nihna ka hisak hi.
Pathian lak a kipan a thu muhna 2nd June 2021:
Ni ki zom zel a Pathian in thu hon pia himah leh June nikhat ni in, Pathian lak a kipan thu bangmah ka mukei hi. Huaikia leng hilou in nget leng ka sawm kei a, thu a hong lut masak chiang in leng ka nolh a, ka kitheih mohbawl sek hi. A ziak ahih leh Pathian thu lou ahih keh, Pathian a kipan hilou Pathan thu dan a ka genkhiak/ka gelhkhiat khak di ka lau peetmah hi. “Pathian thu chiteng ettel ahi: amah a muangte a ding in lum (phaw) ahi. A thute ah behlap ken, a honsal dia, zuauthei a muh in na omkha ding hi.” –Paunakte 30:5-6 (Deuteronomy 4:3; Isai 40:8; 1Timothy 6:3-5; Jakob 1:19; Kilakna 22:18). Pathian’ thu a hilou bang a genkhak ding thil lauhuai pi ahi hi.
Nisim 2nd June 2021 nitak dak 9:30pm veel ding in zuntha a ka omlai in “Hamsia” chih thumal hong lut a ka ngaihsak ut pah kei hi. Himah leh a thu omden ahihna ah, zuntha lai ka thum suk mai hi, “Toupa hiai thu nang a kipan ahih kei leh ka lungsim a kipan in hon lakmang sak in, nang a kipan ahih leh lah, na min thupina di’n ka gelh khe ding”, ka chi hi. Huchi’n innsung a ka lut in, “Pathian in mihingte sualna ziak a Khovel a hamsiat ziak a natnate om ahi. Pathian thilgeel mihing pilna a douzoh vual di hilou” ahih dan thu hong lut zot-zot hi. Ken leng ka gelh khia a, “Sualdouna ahih ziak in Changkhat na di eive” ka chi a, Chang khatna ka hisak ta hi.
Hiai ni sagih 7 sung (27th May to 2nd June) a Pathian thu kamuh hiai bang ahi:-
“KA DAMNA JESU”
Jeremiah 33:6
27th May 2021
Hiai khovel ah, damna ka zong a
Damna ka mu zoulou
Damna kana chih zong;
Tomkal nopna lel ana hi
Ka damna Jesu kia hi
Toupa, Nuai simlei na hamsiat
Natna leh buaina’n a tuam kiim veel
Mihing Pilna-Siamna’n a dou zoulou
Nanglou ngal damna ding omlou hi.
Simlei gamdai nat leh satna
Damna om hiam chi’n ka zong kiimvel
Damna omlou, lungngaih-kahna gam hi
Ka damna Krist kiang kia ah om hi.
Ka leitung hinkhua ka zoh chiang’
Thupina gam zuan in ka pai dia
Ka iit Jesu’n a, ang ah hon pom dia
Tangtawn damna ka nei ta ding.
Ka thiltuahte theihsiam theihna:
Kei mikhial, Pathian’ taa a leng simtaak louh, a Van gou luah dia Pathian Tapa Jesu in hon seh chihte khong ka ngaihtuah chiang in ka kipak peetmah a lah ka theisiam theikei hi. Sangboi (Kamliansang s/o Pa G. Nengsuanthang, ka Nipi tapa & Awisialching) in “nang’ mihing ngaihtuahna leh Pathian ngaihtuah dan kibanglou maithei ahi” a hon chih leh thil tampi hong chiang in ka thei hi. Ke’n Tawldamna kichi hiai ka leitung taksa nutsiat kia a, omthei dia kana koih pen Jesu’n ka puakgik teng hon lakmangsak in, sa leh sisan a hinglai na pi in, Tawldamna leh Taksa damna honpe khawm hi! Helleluijah Amen! Pathian min ka phat hi.
Huai ban ah, Kei mi khial Vangam tang dia seh a ka om ka theih siamlouhna leng lawmte tungtawn in hong chiang sem hi. Hoihna gendi chileng mi hing in khat leh nih zaw kigen thei sam in teh, himah leh Bible ah, Jawlnei Isai in hichi’n ana chi hi, “…ka diktatna teng uh leng, Puansilh niin bang ahi…” –Isai 64:6. Khenmung (Thongkhenmung Hangzo s/o H. Goukham, amah Pi -a Pa’ Nu- leh ka Pu–ka Pa’ pa-Unau & Dimkhanniang) in, “Vangam kaina di nang leh nang a Criteria (tehna) nana kibawl mawk a, dik theilou di ahi”. “Pathian in vangam kai theihna di lampi a bawlsa om ahi. Huaite na gintak ziak a kai di hizaw na hi” hon chih leh ka chiang kuau zezen hi. Bible chang ka theihsa himahleh tamkhop hon pia a, huaite ka sim thak-thak chiang in ka chiang sem-sem hi. Himah leh, vangam kai di lamdang kasak luat lai in bel, huai Bible changte ka lung sim ah hong lut kha hetkei hi. “Maizen Pathian thu a mawl lup theih hileh le, ana mawl lum di kei vele maw?” ka chih leh amah le a nuih a za lua a, ki houlim nuam kasa peetmah uhi. Bible changte ahih leh:-
Thukhitna leh Kipahthu genna:
Hiai ka damlouhna ziak in Pathian leh Mihingte lak ah, kipahthu genseng louh ka baa uhi. Mi min ka gen ding chiang in, ka thei seng nawn kei hi. Ka phulouh di khop un, hon awlmoh tu ding ka hau mah-mah uhi. Ka Innkuante ban ah, Pastor-te; PTC Pearsonmun Unit makaite; YPA & Covid Task force-te; ASHA a seemte; Saptuam makaite leh Saptuam mite (EBCC Moria, Pearsonmun & EBCC Pearsonmun); Rayburn College a ka seppihte, Rayburn High, Covenant School leh adang a semte; Lawm leh vual; a khual leh a tual a omte’n non awlmohna uh thupi kasa peetmah uhi. Tha leh zung seng a hong hohte hi’n Thumna a Pathian ana buante hi ta leh ka kipak peetmah hi. Ka tung ua sum-le-paai; tha-le-zung; lungsim na seen teng uh hon din zou ngeilou ding ka hih man un, Pathian in kiamna hilou a punna leh vualzawlna hon hisak zaw leh chih ka thumna uh ahi.
Gelhtuak pi gelh khaklouh bang; gelhtuak lou sim pi gelhkhak bang om kha thei ding in ka gingta hi. Sukkhelh-bawlkhelh khak a om leh leng simtu te’n hon theisiam ding in kon lamen hi. Simtu iit takte TOUPAN’ na vek un hon vualzawl chiat ta hen. Amen.
Limlaak tamlou:
Damlou gim a ka omsung teng keimah a, khatvei mah leng inn polam a pawt theilou in ka om hi. Kuateng in hong veh a bang chi bang a om uh hiam, chih bangmah ka theikei hi. Ka sanggamte’n limlak hon khakkhawmte ua kipan a polam a mi hong vehte ana lakkhak teng uh ka neih khak teng taklat ka ut hi. Mi tampi a hong vehte aki lang khalou tampi omding uhi. Suun leh zaan in Mask bulh kawm in hong tu khieukheu zel uhi. Hiai a nuai a bang ahi:-